მედიაკამენტოზური ალერგიის დიაგნოსტიკა

პაციენტის გამოკვლევა წამლისმიერი ალერგიის დასადგენად, ლაბორატორიულად, დღეისათვის მსოფლიოში რამოდენიმე მეთოდით მიმდინარეობს. ყველაზე გავრცელებული მეთოდია სპეციფიური IgE-ს განსაძღვრა რადიიზოტოპული და იმუნოფერმენტული მეთოდებით. თუმცა დღესისათვის აღნიშნული მეთოდით დიაგნოსტირება გამოიყენება მხოლოდ გარკვეული ჯგუის მედიკამენტების მიმართ, ასეთებია: ნეიროკუნთოვანი მაბლოკირებელი აგენტების დიაგნოსტიკა, რომლის სპეციფიურობა შეადგენს 90 პროცენტს, ხოლო სენსიტიურობა მერყეობს 40-90 პროცენტში. ამ მეთოდის დახვეწა მსოფლიოში დღესაც გრძელდება. ბეტალაქტამპენიცილინებისა და ცეფალოსპორინების ამ მეთოდით დიაგნოსტიკის სენსიტიურობა შეადგენს 74,3 %-ს, სპეციფიურობა კი უფრო მაღალია. დღეისათვის მუშავდება ახალი ტექნოლოგია რომელიც ეფუძნება პოლიამიდოამინის გამოყენებას – PAMAM-მეთოდი.

ქინოლონებზე ალერგიის დიაგნოსტიკა რადიოიმუნოლოგიური მეთოდით ასევე დახვეწის სტადიაშია. ამ მეთოდის სენსიტიურობა შეადგენს 31,6 – 54,5 %. ამ მეთოდით დიაგნოსტირებისას ქინოლონებს შორის ჯვარედინი რეაქციების მაღალი ხარისხია და ამიტომ თუ ეს ტესტი პოზიტიურია, ყველა ამ ჯგუფის პრეპარატის გამორიცხვა ხდება საჭირო. არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატების მიერ გამოწვეული რეაქციებიდან, IgE-ს მექანიზმის სიხშირე ძალიან მცირეა. ამიტომ სოეციფიურ IgE-ს განსაზღვრას ძალიან უმნიშვნელო შედეგი აქვს.

ბაზოფილების აქტივაციის ტესტი (BAT)

ბაზოფილები არიან ჰისტამინის შემცველი ლეიკოციტები, რომელთაც ზედაპირზე გააჩნიათ მაღალაფინური რეცეპტორები IgE-სთვის. გამოკვლევა ემყარება ნაკად-ციტომეტრიული ტექნიკით და ბაზოფილების სპეციფიური მარკერების გამოყენებით, გააქტიურებული ბაზოფილების იდენტიფიცირებას. ამ მეთოდის დროს გამოიყენება CD63, CD203, CD123 მარკერები. ეს მეთოდიც დღეისათვის დახვეწის სტადიაშია.

ამ მეთოდის გამოყენებით, ნეიროკუნთოვანი მაბლოკირებელი აგენტების ალერგიულობის დიაგნოსტირების სენსიტიურობა მერყეობს 36-დან 92 პროცენტამდე, ხოლო სპეციფიურობა 93-100 %-ია. ბეტალაქტამანტიბიოტიკებზე სენსიტიურობა 50%-ია და სპეციფიურობა – 90 %. იოდსაკონტრასტო ნივთიერებებზე სპეციფიურობა და სენსიტიურობა ძალიან დაბალია და შეადგენს 0,02-0,04 %-ს. ასპირინსა და არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატებზე, ამ მეთოდით დიაგნოსტიკის სენსიტიურობა მერყეობს 15-დან 55 %-მდე. აღნიშნული ეხება მხოლოდ ამ პრეპარატების მიერ განვითარებულ ალერგიულ რეაქციებს და არა ფსევდოალერგიულ რეაქციებს, რომელთაც უფრო ხშირად ანვითარებენ ამ ჯგუფის პრეპარატები. ქინოლონებზე ალერგიის დიაგნოსტიკის შენთხვევაში ეს მეთოდი უფრო მაღალსენსიტიურია, ვიდრე კანის ალერგიული სინჯები და შეადგენს 71 %-ს. ვაქცინების დანამატებისა და ინტრავენური ხსნარების, როგორიცაა ჟელატინი, კარბოქსიმეთილცელულოზა, ჰიდროქსიეთილ ტალკი, კრემიფორი, ალბუმინი, ალერგიულობის ამ მეთოდით შეფასება, ჯერჯერობით ვერ ხერხდება მასალის სიმცირის გამო.

ლიმფოციტების აქტივაციის ტესტი (ლიმფოციტების ტრანსფორმაციის ტესტი –LTT)

ეს ტესტი სწავლობს T-ლიმფოციტების პროლიფერაციას სპეციფიური ანტიგენის თანაარსებობის დროს. ტესტის პრინციპს წარმოადგენს, მონოციტების კულტურის გამოყოფა და საეჭვო მედიკამენტთან ერთად მისი კულტივირება 5-7 დღის განმავლობაში. ამის შემდეგ იზომება დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავას სინთეზი, რადიოაქტიური ნუკლეოზიდების გამოყენებით. კონტროლად გამოიყენება მიტოგნები და ბუფერი. ჯერჯერობით ეს მეთოდი ადაპტირებულია ისეთი მედიკამენტოზური კანის ალერგიული გამოვლინებების სადიაგნოსტიკოდ, როგორიცაა მაკულოპაპულოზური გამონაყარი, ჭინჭრის ციება, ფიქსირებული წამლისმიერი გამონაყარი. მედიკამენტები, რომლებიც შესწავლილია ამ მეთოდი არის ბეტალაქტამანტიბიოტიკები, ანტიეპილეპტიკური პრეპარატები – უპირატესად კარბამაზეპინი. ზოგ შემთხვევაში ეს მეთოდი ინფორმატიულია წამლისმიერი ჰიპერსენსიტიული სინდრობის – DRESS-სინდრომის სადიაგნოსტიკოდ. ამ მეთოდის სენსიტიურობა 60-70%-ა, ხოლო სპეციფიურობა – 85-93%. დღეისათვის მიმდინარეობს ამ მეთოდის შემდგომი ოპტიმიზაცია და დახვეწა. ამ მეთოდით შესწავლილია ასევე მცირე რაოდენობით იზოლირებული შემთხვევები, როგორიცაა წამლისმიერი ცხელება, წამლისმიერი პანკრიატიტი, ინტერსტიციული და ეოზინოფილური წამლისმიერი ფილტვის დაავადება, წამლისმიერი აუტოიმუნური დაავადებები.

აქტივაციის მარკერების განსაზღვრა

ცნობილია რომ T-უჯრედების ზედაპირზე სტიმულაციის შემდეგ ჩნდება სხვადასხვა აქტივირებული მარკერი CD25, CD69, CD71, HLA-DR. ეს მარკერები შეიძლება განსაზღვრულ იქნას ნაკად ციტომეტრიული მეთოდით, ფლუორესცენც-კონიუგირებული მონოკლონალური ანტისხეულების გამოყენებით. ეს მეთოდი წამლისმიერი ალერგიის დასადგენად მხოლოდ ერთეულ შემთხვევებშია გამოყენებული.

ციტოკინების განსაზღვრა

ამჟამად წამლისმიერი ალერგიის დასადგენად ფართოდ შეისწავლება ახალი მეთოდი ELISPOT-ი, რომელიც ემყარება ციტოკინების განსაზვრას წამლისმიერი ალერგიის დროს. შეისწევლაბე TH1 და TH2 ციტოკინები: IL2, IFN-gamma, IL4, IL5, IL13, ციტოტოქსიური პროტეაზა და გრანზიმი B. აღმოჩნდა რომ ეს მეთოდი უფრო მგრძნობიარეა დაგვიანებული T-უჯრედოვანი იმუნური რეაქციების დროს. თუმცა ეს მეთოდი დღეისათვის კვლავ დახვეწის საგანია. ასევე დღეისათვის მიმიდინარეობს ტრასკრიპციის ფაქტორების განსაზღვრის მეთოდის შესწავლა.

ამგვარად ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი მეთოდი წამლისმიერი ალერგიის დასადენად, დღესაც შესწავლის პროცესშია და არ წარმოადგენს კანის სინჯების ალტერნატივას, არამედ გამოიყენება, როგორც დამატებითი კვლევის მეთოდები კანის სინჯებთან ერთად.